علائم قند خون و نحوه تشخیص آن چیست؟ – راهنمای جامع

دیابت با سطوح بالای (گلوکز) در خون مشخص می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که پانکراس، انسولین کافی تولید نمی‌کند، یا سلول‌ها قادر به پاسخ مناسب به انسولین تولید نشده نیستند. برخی از علائم قند خون وجود دارد که بسیاری از مردم متوجه آن نمی‌شوند. از این رو ما در این مقاله از درمانگاه انصار شایع ترین علائم اولیه دیابت مرتبط با دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 و آزمایش‌های تشخیص آن را آورده‌ایم.

علائم قند خون چیست؟

علائم اولیه قند خون یا همان بیماری دیابت اغلب پنهان و نامحسوس هستند؛ بنابراین افراد مبتلا به دیابت به ندرت متوجه آن می‌شوند و این امر به ویژه در مورد دیابت نوع 2 صادق است. این علائم پنهان قند خون معمولا به سرعت و در عرض چند روز ظاهر و ایجاد می‌شود؛ بنابراین چگونه می‌توان متوجه شد که به دیابت مبتلا هستید؟!

اولین علائم قند خون

همانطور که در بالا هم گفتیم بیماری دیابت گاهی ممکن است با علائم پنهانی باشد و شما متوجه آن نشوید، اما از آنجایی که این بیماری جزو یکی از پر دردسر ترین بیماری‌هاست، باید سریعات اقدام به تشخیص قند خون و درمان آن کنید. به طور کلی اولین علائم قند خون شامل موارد زیر است:

• گرسنگی بیش از حد

یکی از علائم پنهان قند خون گرسنگی بیش از حد است. از آنجا که مقدار گلوکز مورد استفاده سلول‌های بدن برای انرژی تنظیم نمی‌شود، بدن شما به طور خودکار شروع به جستجوی منابع سوخت اضافی می‌کند و باعث گرسنگی مداوم می‌شود. البته اشتهای زیاد برای خوردن همیشه به عنوان نشانه یا علائم قند خون به حساب نمی‌آید. بنابراین برای اینکه دقیقا متوجه شوید که دیابت دارید با خیر، باید آزمایش خون بدهید و بر اساس نتایج آن متوجه شوید.

• افزایش ادرار

در دومین بخش از اولین علائم قند خون، افزایش ادرار مشاهده می‌شو. دانشمندان توضیح دادند که افزایش قند خون کلیه‌ها را فعال می‌کند که به دنبال دفع اضافی از طریق ادرار هستند و این امر منجر به تکرر ادرار می‌شود. در این باره هم باید مانند مورد بالا ذکر شود که افزایش ادرار در طول روز، می‌تواند مربوط به بیماری‌های دیگر و گاهی حتی استرس و ترس باشد. اما خب از افزایش ادرار به عنوان یکی از رایج‌ترین علائم قند خون یاد می‌شود.

• دهان خشک

از آنجا که بدن شما مقدار زیادی مایعات را از طریق ادرار از دست می دهد، این امر منجر به کم آبی بدن و تشنگی شدید می شود که باعث خشکی دهان و خارش شدید پوست در قسمت های مختلف بدن می شود.

• تاری دید

تاری دید و مشکل در تمرکز ممکن است نشانه سطح بالای قند خون باشد.

• خستگی

در صورت بالا بودن سطح قند خون، سلول ها نمی توانند گلوکز را به خون جذب کنند. این امر با وجود تغذیه مناسب و خواب کافی منجر به خستگی و ضعف می‌شود.

عدم توجه به اولین علائم قند خون

در بالا اولین علائم قند خون که شامل 5 مورد هستند را آوردیم. این علائم اولیه قند خون نشان می‌دهند که شما مبتلا به بیماری قند خون هستید و هنوز وقت برای رسیدگی هر چه سریع‌تر و درمان راحت‌تر آن وجود دارد. در صورتی که به اولین علائم قند خون بی توجهی کنید و ساده از کنار آن بگذیرد ممکن است وضع دیابت شما بدتر شود و به دیابت نوع 1 یا نوع 2 مبتلا شوید که در آن مراحل درمان سخت‌تر است. بنابراین با توجه به اولین علائم قند خون اقدام به چکاپ و درمان سریع‌تر خود کنید.

انواع دیابت

دیابت انواع مختلفی دارد که هر کدام با علائم مخصوص به خود در بدن ظاهر می‌شود. در بالا به اولین علائم قند خون اشاره کردیم. این علائم اولیه قند خون پیش از مبتلا شدن فرد به دیابت نوع 1 و 2 خود را نشان می‌دهند. انواع دیابت عبارتند از دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2:

دیابت نوع 1 چیست؟

دیابت نوع 1 که بیشتر کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد با کاهش تولید انسولین یا ایجاد اختلال و توقف تولید انسولین در بعضی مواقع، موجب افزایش قند خون در بدن بیمار می‌شود. در این حالت فرد مبتلا به دیابت نوع 1 باید روزانه انسولین تزریق کند تا کمبود انسولین در بدن جبران شود و میزان انسولین در بدن فرد به تعادل برسد. همچنین فرد مبتلا باید روزانه ناشتا قند خون خود را چک کند و در صورت افزایش قند خون اقدام به تزریق انسولین مصنوعی کند. عوامل مبتلا شدن به دیابت نوع 1 عبارتند از:

• سابقه خانوادگی
• بیماری‌های پانکراس و غدد داخلی بدن
• حضور پروتئین‌های سیستم ایمنی بدن (آنتی‌بادی‌ها)

دیابت نوع 2 چیست؟

و اما می‌رسیم به رایج‌ترین نوع دیابت که دیابت نوع 2 نام دارد. این بیماری بیشتر بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین حدود 90% از کل بیماری‌های دیابت در سراسر دنیا مربوط به نوع دوم دیابت است. در دیابت نوع 2 بر خلاف نوع 1، بدن بیمار انسولین تولید می‌کند، اما از انسولین به درستی و برای کنترل قند خون استفاده نمی‌کند. در واقع در فرآیند استفاده از انسولین در بدن، اختلال ایجاد می‌شود. همچنین عوامل مبتلا شدن به دیابت نوع 2 عبارتند از موارد زیر:

• افزایش سن
• فشار خون بالا
• سابقه خانوادگی
• چاقی یا اضافه وزن
• عدم فعالیت و کم‌تحرکی
• سطح غیرطبیعی کلسترول و تری‌گلیسرید

همانطور که دیدید اکثر عوامل ابتلا به دیابت نوع 2 بر اثر، سبک زندگی نادرست و بیماری‌های مختلف در بزرگسالی مانند کلسترول و فشار خون بالا، اتفاق می‌افتد. در نتیجه برای پیشگیری حداکثری از این نوع دیابت باید سبک زندگی سالم و درست را در پیش بگیرید تا در بزرگسالی و پیری، به دیابت نوع 2 مبتلا نشوید.

علائم دیابت نوع 1 و نوع 2

در بالا درباره دیابت نوع 1 و نوع 2 و گروه هدف آن‌ها صحبت کردیم. همچنین عوامل ابتلا به این انواع دیابت را با ذکر مثال توضیح دادیم و کمی قبل‌تر به اولین علائم قند خون اشاره کردیم. اما در اینجا قصد داریم علائم قند خون یا همان دیابت نوع 1 و 2 را بررسی کنیم. اکثرا عوامل این 2 نوع دیابت شبیه به هم هستند. این علائم دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 عبارتند از:

• عفونت‌های مکرر
• تشنگی بیش از حد
• خستگی و تحریک‌پذیری
• افزایش ادرار و  بی اختیاری ادراری
• زخم‌های طولانی مدت و دیر بهبود یافتن زخم‌ها
• گرسنگی شدید (افزایش اشتها) یا کاهش وزن ناخواسته

تفاوت اولین علائم قند خون و دیابت نوع 1 و 2

اولین علائم قند خون	علائم دیابت نوع 1 و نوع 2
تشنگی	عفونت‌های مکرر
گرسنگی	تشنگی بیش از حد
تکرر ادرار	خستگی و تحریک‌پذیری
خستگی زیاد	افزایش ادرار و  بی اختیاری ادراری
خشکی دهان	زخم‌های طولانی مدت و دیر بهبود یافتن زخم‌ها
	گرسنگی شدید (افزایش اشتها) یا کاهش وزن ناخواسته

چه عواملی قندخون را افزایش می‌دهند؟

زمانی که شما بیماری در بدن دارید یا اینکه به استرس مداوم دچار هستید بدن شما هورمون مبارزه با استرس تولید می‌کند. این هورمون سبب بالا رفتن قند در خون شما می‌شود. از دیگر عواملی که سبب بالا رفتن قند خون می‌شود عبارتند از:

• مصرف داروهای بیماری دیابت؛
• خوردن یا نوشیدن کربوهیدرات بیش از حد معمول؛
• فعالیت کم یا ورزش نکردن؛
• آسیب های ناشی از جراحی؛
• بیماری های عفونی و مصرف برخی از داروها؛

قند پنهان یا قند مخفی چیست؟

قند پنهان یا همان قند مخفی نوعی از بیماری دیابت است که زندگی افراد زیادی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده. دیابت پنهان جان افراد زیادی را در سراسر جهان می‌گیرد. قند مخفی در واقع نوعی از دیابت است که اغلب تا زمانی که به مراحل پیشرفته و وخیم برسد، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. درک تفاوت های ظریف آن برای تشخیص به موقع و مدیریت موثر بیماری بسیار مهم است.

در پاسخی ساده‌تر به سوال قند مخفی چیست؟ باید بگوییم که قند پنهان نوعی از بیماری قند است که بدون هیچ گونه علائمی افراد را مبتلا می‌کند و وضعیت سلامتی آن‌ها را روز به روز بدتر می‌کند. حتی در مواقعی افرادی به دلیل همین قند پنهان، جان خود را از دست داده‌اند.

عوامل قند مخفی چیست؟

عوامل ژنتیکی: قند پنهان پنهان می‌تواند ارثی باشد. افراد با سابقه خانوادگی دیابت در معرض خطر بیشتری قرار دارند و این امر بر نیاز به غربالگری منظم دارد.

سبک زندگی: سبک زندگی ناسالم که با رژیم غذایی نامناسب و کم تحرکی مشخص می‌شود، به طور قابل توجهی در بین عوامل قند مخفی نقش دارد. پرداختن به این عوامل برای پیشگیری از بیماری قند مخفی بسیار مهم است.

تشخیص قند پنهان

و اما حالا که پاسخ سوال قند مخفی چیست را دانستید، کنجاو هستید که روش‌های تشخیص قند پنهان برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن آن را بدانید. در ادامه روش‌های مهم و اصلی را برای تشخیص قند مخفی آوردیم:

معاینات منظم: معاینات روتین سلامت، نقش اساسی در شناسایی زودهنگام دیابت پنهان دارد و مداخله سریع را برای درمان و جلوگیری از وخامت اوضاع، ممکن می‌سازد.

پایش سطح گلوکز خون: پایش سطح گلوکز خون یک روش تشخیصی قند پنهان یا همان قند مخفی است. افزایش سطح قند خون ناشتا ممکن است نشان دهنده دیابت پنهان باشد. در نتیجه یک دستگاه گلوکز سنج بخرید و روزانه قبل صبحانه و ناشتا اقدام به اندازه گیری قند خون خود کنید. این مورد همچنین به تشخیص اولین علائم قند خون کمک می‌کند.

مهم ترین آزمایش‌های تشخیص قند خون

یکی از معروف‌ترین جمله‌ها و نقل قول‌های پزشکی که همه ما هم شنیدیم این است: “تشخیص، مهم‌تر از درمان است.” در مورد بیماری قند خون هم همین مورد صدق می‌کند. از این رو ما در ادامه چندتا از مهم‌ترین آزمایش‌های تشخیص قند خون را آورده‌ایم. این آزمایش‌ها عبارتند از:

1- آزمایش قند ناشتا

پزشک معمولا بیشتر این آزمایش را به بیمار توصیه می‌کند. تجزیه و تحلیل با جمع آوری نمونه خون ناشتا به مدت حداقل 8 ساعت یا طبق توصیه پزشک انجام می‌شود. در صورتی که قند خون از میزان نرمال آن بیشتر باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را تجویز کند؛ به ویژه آزمایش هموگلوبین گلیکوزی شده که میزان متوسط ​​گلوکز را در سه ماه قبل از آزمایش نشان می‌دهد. به این ترتیب، پزشک می‌تواند ارزیابی کند که آیا فرد در معرض خطر است یا به این بیماری مبتلا است.

در صورتي كه نتيجه آزمايش قند خون ناشتا نشان دهنده پيش ديابت باشد، لازم است تغييراتي در شيوه زندگي مانند تغییر رژیم غذایی و فعالیت بدنی براي جلوگیری از بروز بیماری انجام شود. با این حال، هنگام تأیید تشخیص بیماری، علاوه بر تغییر شیوه زندگی، مصرف داروها و در برخی موارد انسولین نیز ضروری است.

2- تست تحمل گلوکز (TOTG)

آزمایش تحمل گلوکز که به عنوان بررسی منحنی قند خون نیز شناخته می‌شود، با هدف ارزیابی عملکرد یک ارگانیسم با توجه به غلظت گلوکز مختلف انجام می شود. برای این منظور، سه اندازه گیری قند خون انجام می‌شود: اولین اندازه گیری با معده خالی، دومی پس از مصرف نوشیدنی شیرین، دکستروسول یا گرابا و سوم دو ساعت پس از اندازه گیری اول انجام می‌شود.

در برخی موارد، ممکن است 4 نمونه خون گرفته شود تا 2 ساعت نوشیدن کامل شود، نمونه خون 30، 60، 90 و 120 دقیقه پس از مصرف نوشیدنی شیرین گرفته می‌شود. این آزمایش برای کمک به تشخیص قند خون، پیش دیابت، مقاومت به انسولین و تغییرات پانکراس مهم است، به علاوه در بررسی دیابت بارداری بسیار مورد نیاز است.

3- آزمایش قند خون مویرگی

آزمایش قند خون مویرگی یک آزمایش انگشت سوزن است که از طریق یک دستگاه اندازه گیری سریع گلوکز انجام می‌شود. این دستگاه در داروخانه‌ها یافت می‌شود و بلافاصله نتیجه را می‌دهد. برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و می‌توان آن را در هر زمان از روز انجام داد. این آزمایش بیشتر برای افرادی که قبلا در آن ها قند خون یا پیش دیابت تشخیص داده شده است، به منظور کنترل سطح گلوکز در طول روز استفاده می‌شود.

به طور کلی این روش آزمایش پس از تشخیص قند خون در فرد انجام می‌شود تا بیمار به صورت روزانه بتواند میزان قند خون خود را بررسی کند و در صورت نیاز مقدار بیشتری انسولین استفاده کند و یا در صورت متعادل بودن شرایط، استفاده آن را کاهش دهد. بنابراین برای تشخیص علائم قند خون نمی‌توان تنها به این دستگاه اتکا کرد.

4- آزمایش هموگلوبین گلیکوزی شده

آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله یا هموگلوبین گلیکوزیله با جمع آوری نمونه خون ناشتا انجام می‌شود و اطلاعاتی در مورد میزان گلوکز در گردش خون در سه ماه گذشته قبل از آزمایش ارائه می‌دهد. این به این دلیل است که گلوکز در گردش خون به هموگلوبین متصل می‌شود و تا پایان عمر گلبول‌های قرمز، یعنی 120 روز محدود باقی می‌ماند.

از هموگلوبین گلیکوزیله نیز می‌توان برای ارزیابی بهبود یا تشدید بیماری استفاده کرد، هر چه ارزش آن بیشتر باشد، شدت آن و خطر عوارض بیشتر است.

چه کسی باید آزمایش‌های تشخیص قند خون را انجام دهد

به همه افرادی که علائم قند خون را نشان می‌دهند توصیه می‌شود آزمایش‌هایی را برای تایید بیماری انجام دهند. همچنین زنان باردار برای جلوگیری از عوارض مربوط به افزایش قند خون در دوران بارداری برای این آزمایش‌ها مراجعه می‌کنند. علاوه بر این، افرادی که بدون دلیل مشخص وزن زیادی از دست می‌دهند، به ویژه کودکان و نوجوانان، برای تشخیص احتمال دیابت نوع 1 به آزمایش قند خون نیاز دارند. در نهایت، مهم است که به یاد داشته باشید که همه بیماران دیابتی باید به طور منظم برای کنترل بهتر بیماری آزمایش شوند.

شما عزیزان می‌توانید برای انجام آزمایش‌های مربوط به قند خون به آزمایشگاه انصار مراجعه کنید.