نحوه درمان آفت دهان – روش 100% تضمینی
دهان، بخشی حیاتی در بدن انسان است. چرا که 3 کار حیاتی برای انسان مانند تنفس، تغذیه و مکالمه جزو وظایف دهان هستند. حالا تصور کنید چند زخم بزرگ را درون دهان و روی زبان خود دارید که درد شدیدی را دارند. آیا می‌توانید هر کدام از این سه کار حیاتی که در بالا گفتیم را انجام دهید؟ جواب واضح است! خیر. به این زخم‌های درون دهان، آفت می‌گویند. از این رو ما در این مقاله از درمانگاه انصار، نحوه درمان آفت دهان را برای شما آورده‌ایم.
آفت دهان چیست؟
قبل از پرداختن به نحوه درمان آفت دهان، ابتدا نظرتان را به توضیحی را که در پایین درباره آفت دهان آوردیم، جلب می‌کنیم. آفت دهان نوعی بیماری است که باعث ایجاد زخم‌های کوچک در دهان، معمولاً در داخل لب‌ها، روی گونه‌ها یا روی زبان می‌شود. زخم‌های آفت دهان به عنوان “زخم‌های سرطانی” نیز شناخته می‌شوند.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان معمولاً فقط روی مخاط دهان غیرکراتینه شده تشکیل می‌شود. که لایه سلولی است که حفره داخلی دهان را می‌پوشاند. این بر خلاف زخم‌های ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است که به عنوان زخم‌های سرد نیز شناخته می‌شود. همچنین قبل از ارائه نحوه درمان آفت دهان باید بدانید که بر خلاف تبخال، آفت دهان غیر واگیردار است.
آفت دهان و تبخال یکی هستند؟
خیر. اگرچه این زخم‌ها اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، اما یکسان نیستند.
در بحث ارائه نحوه درمان آفت دهان اکثرا از ما می‌پرسند که آیا این همان تبخال است؟ اما این‌ها کاملا با هم متفاوت هستند. تبخال توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) یا نوع 2 (HSV-2) ایجاد می‌شود. از آنجایی که تبخال توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود، بسیار مسری است و می‌تواند از طریق تماس شخصی نزدیک، مانند بوسیدن یا رابطه جنسی دهانی گسترش یابد. تبخال تاول‌هایی پر از مایع هستند و می‌توانند به صورت خوشه‌ای روی دهان یا اندام تناسلی ظاهر شوند.
از طرف دیگر، آفت‌ها به دلیل عفونت ایجاد نمی‌شوند و مسری نیستند. علاوه بر ایت نحوه درمان آفت دهان با نحوه درمان و پیشگیری از تبخال تفاوت‌هایی محسوس را دارد.
علت بروز آفت دهان چیست؟
به طور کلی علت اصلی بروز آفت دهان مشخص نیست. اما با این حال دلایلی وجود دارند که اکثرا موجب بروز آفت دهان هستند. همچنان نمی‌توان گفت که 100% این موارد شما را به آفت دهان مبتلا می‌کنندو اما خب تاثیر آن‌ها در مبتلا شدن تقریبا توسط پزشکان ثابت شده است. بنابراین نباید توقع داشت که پرهیز از موارد زیر، نحوه درمان آفت دهان است.
- سیستم ایمنی ضعیف
- استرس و فشار روانی
- ویروس‌ها و باکتری‌ها
- ضربه خوردن به دهان
- آلرژی به مواد غذایی مانند قهوه، شکلات، پنیر، آجیل و مرکبات
- تغذیه نامناسب
- برخی داروهای خاص
علت بروز آفت دهان
همانطور که در بالا خواندید، برخی داروها نیز می‌توانند منجر به آفت دهان شوند. مانند آسپرین، بتا بلوکرها، داروهای شیمی درمانی، پنی‌سیلامین، داروهای سولفا و فنی توئین. علاوه بر این حساسیت به مواد موجود در خمیردندان و محصولات بهداشتی دهان مانند سدیم لوریل سولفات، نیز ممکن است باعث ایجاد آفت دهان شود. اما همانطور که گفتیم، این به این معنی نیست که مسواک نزدن، نحوه درمان آفت دهان است.
در چه سنی به آفت دهان مبتلا می‌شویم؟
آفت دهان اغلب در دهه دوم و سوم زندگی رخ می‌دهد و با افزایش سن شیوع آن کمتر می‌شود. آفت دهان معمولاً برای اولین بار در کودکان و نوجوانان 10 تا 19 ساله دیده می‌شود. برای حدود یک سوم از کودکان مبتلا، ضایعات تا سال‌ها پس از شیوع اولیه دوباره ظاهر می‌شوند.
البته آفت دهان مانند سایر بیماری‌ها نیست. یعنی این بیماری در تمامی سنین یکسان است و بر اساس سنین تغییر شکل نمی‌دهد. افراد در همه سنین به یک نوع آفت دهان مبتلا می‌شوند؛ با شدت‌های مختلف. همچنین جالب است بدانید که نحوه درمان آفت دهان نیز در سنین مختلف یکسان و با داروهای یکسان است.
سنین ابتلا به آفت دهان
علت بروز آفت دهان مکرر
آفت دهان بیماری بسیار طبیعی که ممکن است برای هر کسی رخ دهد. اما زمانی که چندین بار و به صورت مکرر به آفت دهان مبتلا شوید، نیازمند بررسی دلیل است. به طور کلی آفت دهان مکرر در اثر مصرف غذاهای خاصی ایجاد می‌شود که به عنوان محرک شروع آفت شناخته شده است.
علائم آفت دهان
شناخت علائم هر بیماری یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای درمان آن بیماری است. این مسئله در مورد آفت دهان نیز صادق است. از این رو قبل از دانستن نحوه درمان آفت دهان باید علائم آفت دهان را بشناسید. موارد زیر شایع‌ترین علائم و نشانه‌های آفت دهان است. با این حال هر کودکی ممکن است علایم مجزایی را تجربه کند. اما به طور کلی علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زخم در دهان، معمولا در داخل لب‌ها، روی گونه‌ها یا روی زبان
- زخم‌هایی که با یک لایه زرد پوشیده شده و دارای پایه قرمز هستند
- عدم ابتلا به تب در ادام علائم قبل (در بیشتر موارد)
- ضایعات معمولاً در عرض 7 تا 14 روز بهبود می‌یابند
زخم ابتدا به صورت یک پاپول نقطه‌ای در طی یک دوره 2-1 روزه ظاهر می‌شود، سپس به تدریج در طی 3-4 روز به حداکثر اندازه خود منبسط می‌شود و سپس تثبیت می‌شود و بعد از آن بهبود می‌یابد. آن‌ها معمولاً در لب‌های داخلی، در داخل گونه‌ها و روی زبان موضعی دارند. ظاهر آن‌ها به شکلی‌ست که می‌توانید به راحتی تشخیص دهید و کار سختی را برای تشخیص شکل آن‌ها ندارید.
علائم آفت دهان
دهان محل رشد زخم‌های متفاوتی است. بنابراین نمی‌توان هر زخمی در دهان را به آفت دهان ربط داد. یا اینکه نباید برای درمان هر زخمی در دهان، دنبال نحوه درمان آفت دهان باشید. زخم‌های آفتی خفیف، شایع‌ترین شکل استوماتیت آفتی، به قطر کمتر از 1 سانتی‌متر، به شکل گرد یا بیضی، با غشای کاذب زرد یا خاکستری (یعنی لایه‌ای از سلول‌های مرده که می‌توانند پاک شوند) هستند. زخم معمولاً توسط یک هاله قرمز التهابی احاطه شده است و معمولاً در عرض 7-14 روز بهبود می‌یابد.
نحوه تشخیص آفت دهان
همیشه اولین قدم در علم پزشکی، تشخیص است. در اینجا نیز همین مسئله صادق است. شما ابتدا باید داشتن آفت دهان را تشخیص و سپس دنبال نحوه درمان آفت دهان بروید. از این رو در ادامه روش‌های تشخیص آفت دهان را برای شما آورده‌ایم.
تشخیص آفت برای شما به عنوان یک فرد بزرگسال بسیار راحت است. چرا که آفت فضایی را در دهان شما اشغال می‌کند و می‌توانید آن را به خوبی حس کنید. اما خب از آنجایی که کودکان نمی‌توانند درد را به زبان ساده بیان کنند، باید توسط پزشک معاینه شوند.
آفت دهان معمولا بر اساس شرح حال کامل و معاینه فیزیکی کودک شما تشخیص داده می‌شود. ضایعات منحصر به فرد هستند و همین هم تشخیص را به سادگی در معاینه فیزیکی امکان پذیر می‌کنند. علاوه بر این، پزشک کودک شما ممکن است آزمایش‌های زیر را برای کمک به تایید، تشخیص و رد سایر علل زخم تجویز کند:
- آزمایشات خون
- کشت ضایعات
- بیوپسی ضایعه – برداشتن یک قطعه کوچک از بافت ضایعه و بررسی میکروسکوپی آن
نحوه درمان آفت دهان
حالا که علائم و نحوه تشخیص بیماری آفت دهان را شناختید، در ادامه به نحوه درمان آفت دهان پرداخته‌ایم. در اکثر بیماری‌ها نکات پیشگیری بسیار مهم‌تر از درمان هستند. در آفت دهان نیز همینطور هست. از این رو اکثر روش‌های درمان آفت دهان که در ادامه آمده‌اند مربوط به پیشگیری از بیماری هستند.
نحوه درمان آفت دهان توسط پزشک شما بر اساس موارد و شرایط زیر تعیین می‌شود:
- وسعت بیماری
- سن، سلامت کلی و سابقه پزشکی شما
- تحمل شما برای داروها، رویه‌ها یا درمان‌های خاص
- انتظارات برای سیر بیماری
نحوه درمان آفت دهان در خانه
هدف از درمان آفت دهان کمک به کاهش شدت علائم است. از آنجایی که این یک عفونت ویروسی یا باکتریایی نیست، داروهای ضد ویروسی و آنتی بیوتیک‌ها بی اثر هستند. در صورتی که زخم‌های شما زیاد و بزرگ نیستند، می‌توانید روش‌های خانگی درمان آفت دهان را امتحان کنید. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1- غرغره آب نمک:
یکی از قدیمی‌ترین و بهترین روش‌های سنتی و قدیمی برای درمان آفت دهان، غرغره کردن محلول آب نمک است. این محلول اسیدی با قرار گرفتن روی زخم‌های شما، آن‌ها را به خوبی جمع می‌کند و درد شما را کاهش می‌دهد. در نهایت هم پس از چند روز استفاده از محلول آب نمک، به طور کامل آفت دهان شما از بین می‌رود. گرچه این نحوه درمان آفت دهان با توجه به اسیدی بودن آن، ممکن است موجب سوزش زخم‌های شما شود. اما خب عملکرد آن در درمان آفت دهان فوق‌العاده است.
2- کپسول ویتامین E:
یک کپسول ویتامین E را نصف کنید و مایع داخل آن کپسول را که همان روغن یا مایع شامل ویتامین E است، روی محل زخم خود بگیرید. این محلول ویتامین E موجود در کپسول، به عنوان غشا و پوششی روی زخم‌ها قرار می‌گیرد و از عفونت و التهاب زخم‌های شما جلوگیری می‌کند. در نتیجه زخم‌های آفت دهان شما زودتر کاهش می‌یابند و از بین می‌روند.
درمان آفت دهان با کپسول ویتامین E
3- چای سیاه کیسه‌ای:
در بین روش درمان آفت دهان در خانه، یکی از روش‌های خانگی که بسیار به آن توصیه شده، قرار دادن یک عدد چای کیسه‌ای روی زخم‌های آفت دهان است. این روش به کاهش زخم‌ها و عفونت و در نهایت از بین بردن کامل آفت دهان کمک بسیاری می‌کند. علاوه بر چای کیسه‌ای می‌توانید یک استکان چایی بریزید بگذارید خوب سرد شود. سپس به مدت 20 الی 30 ثانیه آن را غرغره کنید. تانن که ترکیب شیمیایی طبیعی موجود در چایی است به درمان سریع آفت دهان کمک می‌کند.
4- استفاده از مسواک نرم:
دهان ما همیشه در معرض باکتری‌های مختلف است. چه از طریق تنفس و یا خوردن و نوشیدن، باکتری‌ها در دهان جمع آوری می‌شوند. قطعا برای زخم‌های باز مانند آفت دهان، باکتری‌ها می‌توانند وضعیت زخم را وخیم‌تر و درد را شدیدتر کنند. از این رو یکی از موثرترین روش‌های درمان آفت دهان در خانه، شستشوی دهان و دندان با استفاده از مسواک نرم و خمیردندان است.
⚠ نکته!: در این روش حتما توجه کنید که مسواک نرم باشد و هنگام شستشوی دهان، فشار محمکی به زخم‌ها وارد نکنید و با ملایمت این کار را انجام دهید.
5- قرار دادن یخ روی زخم:
در صورتی که درد زخم‌ها بسیار شما را اذیت کرده، می‌توانید روش مکیدن یک تکه یخ را امتحان کنید. این روش می‌تواند با سِر کردن ناحیه زخم‌ها، شما را تا مدتی از درد نجات دهد و درد را تسکین کند. سرمای یخ، جریان خون رسانی را به آفت دهان کاهش می‌دهد. به همین دلیل درد و زخم‌های آفت دهان، رو بهبودی سریع می‌روند.
علاوه بر 5 روش بالا که به عنوان نحوه درمان آفت دهان در خانه آوردیم، روش‌هایی نیز وجود دارند که به تسکین درد و در ادامه رفع و درمان آفت دهان کمک بسیاری می‌کنند.
قرار دادن یخ روی زخم آفت دهان
- افزایش مصرف مایعات
- دهانشویه (برای کمک به کاهش درد)
- داروهای موضعی (برای کمک به کاهش درد زخم)
- استفاده از آفتین ژل برای درمان سریع و قطعی آفت دهان
- در صورت داشتن درد شدید، ممکن است مسکن نیز برای کاهش درد تجویز شود.
پیشگیری از آفت دهان
به طور کلی نحوه درمان آفت دهان را می‌توان، رعایت بهداشت دهان و دندان، افزایش مصرف مایعات و استفاده از دهانشویه برای کاهش درد، ذکر کرد. همچنین پیشنهاد می‌شود که فرد از آسیب دیدن مخاط دهان (به عنوان مثال گاز گرفتن گونه‌ها و لب‌ها) جلوگیری کند و از غذاهای تند، شور یا اسیدی که ممکن است باعث تحریک بیشتر دهان شود، اجتناب کند. مکمل‌های غذایی با آهن، زینک، یا ویتامین‌های B1، B2، B6، B12 یا C ممکن است در افرادی که کمبودهای تغذیه‌ای دارند، مفید باشد.
البته نحوه درمان آفت دهان به همینجا ختم نمی‌شود. همانطور که در بالا گفتیم، یکی دیگر از دلایل بروز آفت دهان، استرس و فشار روانی است. از این رو کاهش استرس و فشار روانی می‌تواند عاملی موثر در پیشگیری از آفت دهان باشد. استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس، مانند مدیتیشن و ورزش، ممکن است کمک کننده باشند.
برای تسکین علائم موارد جزئی و کوتاه کردن مدت زخم‌ها، می‌توان از استامینوفن استفاده کرد. یا همچنین از بنزوکائین موضعی بدون نسخه (مانند اوراباس و آنبسول) استفاده کرد. اگر علائم قابل توجه‌تر باشند، ممکن است یک پوشش یا عوامل مسدود کننده (مانند بیسموت ساب سالیسیلات) تجویز شود. ضد عفونی کننده‌ها (به عنوان مثال، کلرهگزیدین گلوکونات و پراکسید هیدروژن)؛ عوامل ضد التهابی مانند گلوکوکورتیکواستروئیدها (مانند ژل فلوسینونید و خمیر تریامسینولون)؛ یا عوامل تعدیل کننده ایمنی (مانند داپسون، متوترکسات یا رتینوئیدها). سایر گزینه‌های درمانی، تزریق یک‌بار استروئید موضعی، مانند تریامسینولون است. کوتر؛ بیوپسی زخم؛ یا لیزر درمانی. تمامی این‌ها نحوه درمان آفت دهان هستند. به طور کلی توجه به موارد زیر در این راهنمای نحوه درمان آفت دهان بسیار اهمیت دارند:
نحوه پیشگیری از آفت دهان
قبل از یادگیری نحوه درمان آفت دهان باید توجه کنید که پیشگیری همیشه مهم‌تر از درمان است. شما می‌توانید با رعایت چند نکته ساده، جلوی آفت دهان را بگیرید و اجازه رشد روی لثه‌هایتان را به آن ندهید. به طور کلی روش‌های پیشگیری از آفت دهان عبارتند از:
-
رعایت بهداشت دهان و دندان
یکی از اثربخش‌ترین روش‌ها در پیشگیری و حتی نحوه درمان آفت دهان، رعایت بهداشت دهان و دندان است. منظور ما از رعایت بهداشت و دهان و دندان این است که بعد از هر وعده غذایی، یعنی 3 بار در روز مسواک بزنید. همچنین با استفاده از نخ دندان، در نوبت آخر مسواک، تمام باقی مانده غذاها را از بین دندان‌ها و روی لثه خود از بین ببرید.
همانطور که در بخش نحوه درمان آفت دهان هم گفتیم؛ باقی مانده غذا و آلودگی‌ها در دهان شما، می‌توانند در طولانی مدت موجب التهاب و آفت دهان شوند. این روش یعنی رعایت بهداشت دهان و دندان با از بین بردن تمام موادی که ممکن است در طولانی مدت موجب آفت دهان شوند، به شما در پیشگیری از آفت دهان بسیار کمک می‌کند.
رعایت بهداشت دهان و دندان در پیشگیری آفت دهان
-
دوری از غذاهای اسیدی، شور یا تند
ثه و دهان به طور کلی منطقه حساسی‌ست. از این برخی از غذاها، مانند غذاهای شور، تند و فلفلی، یا اسیدی مانند لواشک‌های بسیار ترش می‌توانند به این ناحیه حساس، یعنی لثه‌های شما آسیب بزند. این آسیب در ادامه می‌تواند منجر به آفت دهان شود. از این رو یکی دیگر از روش‌های پشیگیری از آفت دهان، دوری از غذاهای اسیدی، شور و تند است.
همچنین ممکن است به برخی مواد موجود در غذا حساسیت داشته باشید. از این رو در تغذیه خود نیز مراقب باشید و در صورت نیاز با متخصص تغذیه مشورت کنید.
-
از استرس و اضطراب دور بمانید!
همانطور که در بالا قبل از ارائه نحوه درمان آفت دهان گفتیم، استرس و اضطراب نیز یکی دیگر از دلایل آفت دهان هستند. بنابراین برای پیشگیری از آفت دهان، تکنیک‌های کاهش استرس مانند تمرکز حواس و مدیتیشن را امتحان کنید.
-
زینک به مقدار کافی.
همانطور که گفتیم، یکی از دلایل و علل بروز آفت دهان، کمبود زینک است. یا به عبارت دیگر، در بدنی که زینک یا روی کم‌تری باشد، احتمال بروز آفت دهان افزایش می‌یابد. از این رو حتما از روش‌های طبیعی مانند مصرف مواد غذایی سرشار از زینک و یا از طریق مکمل‌های بهداشتی این کار را انجام دهید.
جمع بندی
دهان، زبان و لثه‌ها جزو مهم‌ترین اعضا و بخش‌های بدن ما هستند که هر روز با آن سر و کار داریم. از این رو مراقبت از آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. از طرفی دیگر یکی از مشکلات و بیماری‌هایی که هر انسانی در زندگی خود به آن مبتلا می‌شود، آفت دهان است. به همین دلیل در این مقاله از درمانگاه انصار به نحوه درمان آفت دهان پرداخته‌ایم و چندتا از بهترین روش‌ها را آورده‌ایم.
