تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟ | CT Scan vs. MRI

یکی از سوالاتی که زیاد از ما پرسیده می‌شود، این است که سی تی اسکن بهتر است یا ام آر آی؟ سریع‌ترین پاسخ برای این سوال این است که سی تی اسکن و ام آر آی از فناوری‌های متفاوتی برای تشخیص موارد مختلف استفاده می‌کنند. هیچکدام لزوما «بهتر» از دیگری نیستند. بنابراین این سوال از ریشه اشتباه است. اما سوالی که ما در این مقاله از درمانگاه انصار به آن پرداختیم این است که تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟ CT Scan vs. MRI.

سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟

سی تی اسکن و ام آر آی از فناوری‌های مختلفی برای دیدن آنچه در بدن شما می‌گذرد، استفاده می‌کنند. آن‌ها فناوری‌های تصویربرداری هستند، نه درمان. این بدان معناست که آن‌ها به پزشک متخصص شما در تشخیص، برنامه ریزی درمان و نظارت بر تغییرات بدن شما کمک می‌کنند.

هر دو CT Scan و MRI به پزشک شما کمک می‌کنند تا ساختارهای داخل بدن شما را ببیند. اما اینکه کدام آزمایش برای شما بهتر است به عوامل خاصی بستگی دارد. مانند آنکه پزشک شما به دنبال تشخیص و بررسی چه چیزی است؟ بنابراین انتخاب استفاده از سی تی اسکن در مقابل ام آر آی بر عهده پزشک شماست. اما ما برای افزایش آگاهی شما از هر کدام، در این مقاله به فرق سی تی اسکن و ام آر آی پرداخته‌ایم.

تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟

و اما بدون حرف اضافه، مستقیم به تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی می‌پردازیم. در ادامه چند تفاوت CT Scan و MRI را در جدول زیر آورده‌ایم:

روش	سی تی اسکن CT Scan	ام آر آی MRI
فناوری	اشعه ایکس	آهنرباها و امواج رادیویی
نمونه‌های استفاده	استخوان‌ها، سنگ‌ها، خون، اندام‌ها، ریه، مراحل سرطان و بیماری‌های شکمی	مفاصل، اعصاب، مغز و توده‌ها
خطرات احتمالی	قرار گرفتن در معرض اشعه	برای افرادی که ایمپلنت‌های فلزی دارند یا نمی‌توانند دراز بکشند، مناسب نیست
زمان پروسه	کم‌تر از یک دقیقه	20 تا 50 دقیقه باید در تمام طول مدت دراز بکشید

مواردی که در جدول بالا آوردیم تنها تفاوت‌های اساسی و اصلی سی تی اسکن و ام آر آی بودند. در ادامه به طور ریز وارد جزئیات هر کدام از این روش‌ها شده‌ایم و هر کدام را به طور جداگانه بررسی کرده‌ایم. پس از خواندن موارد زیر، پاسخ سوال تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟ را به طور کامل دریافت خواهید کرد.

1- تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی در تعریف

اولین و مهم‌ترین تفاوتی که بین CT Scan و MRI وجود دارد، تعریف علمی هر کدام از آن‌هاست. در ابتدا برای درک تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی، باید تعریفی از هر 2 این‌ها داشته باشیم. از این رو در ادامه هر کدام را به طور جداگانه تعریف کردیم.

CT Scan سی تی اسکن چیست؟

سی تی اسکن مخفف عبارت “توموگرافی کامپیوتری” است. برخی افراد آن را اسکن CAT نیز می‌نامند. شما می‌توانید سی تی اسکن را به عنوان یک دستگاه اشعه ایکس سه بعدی در نظر بگیرید.

سی تی اسکنر از اشعه ایکس استفاده می‌کند و در حالی که به اطراف بیمار می‌چرخد، صدها عکس می‌گیرد تا یک تصویر سه بعدی از بیمار ایجاد کند. پزشک شما می‌تواند آن تصاویر را به روش‌های مختلف برش داده و قطعه قطعه کند تا نماهایی از داخل بدن به دست آورد. از این طریق تشخیص بیماری برای پزشک بسیار راحت‌تر می‌شود.

MRI ام آر آی چیست؟

MRI مخفف “تصویربرداری پرتو مغناطیسی” است. به طور خلاصه، MRI از آهنربا و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر درون بدن شما استفاده می‌کند. روش دقیق کار شامل یک درس طولانی در فیزیک است. اما به طور خلاصه، چیزی شبیه به این است:

بدن ما حاوی مقدار زیادی آب یا H2O است. H در H2O مخفف هیدروژن است. هیدروژن حاوی پروتون (ذرات باردار مثبت) است. به طور معمول، آن پروتون‌ها در تمام جهات مختلف به دور خود می‌چرخند. اما هنگامی که آن‌ها با یک آهنربا روبرو می‌شوند، مثلا یک دستگاه MRI، آن پروتون‌ها به سمت آن آهنربا کشیده می‌شوند و شروع به ردیف شدن می‌کنند.

در این قسمت نوبت به امواج رادیویی می‌رسد. این امواج به پروتون‌ها فشار می‌دهند و آن‌ها شروع به چرخش می‌کنند. هنگامی که امواج رادیویی خاموش می‌شوند، پروتون‌ها دوباره به سمت آهنربا می‌روند. وقتی به صف بر می‌گردند، سیگنال‌هایی را ارسال می‌کنند.

و در آخر دستگاه MRI این سیگنال‌ها را برای ایجاد تصاویری از عملکرد درونی بدن شما ترجمه و توصیف می‌کند.

در بالا دیدیم که هر کدام از این روش‌های CT Scan و MRI به صورت‌ها و شکل‌‎های مختلف کار می‌کنند. بنابراین یکی از عمده‌ترین موارد تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی همین تعریف علمی و عملکرد آن‌هاست.

2- تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی در نحوه انجام

همانطور که در ابتدا هم گفتیم، CT Scan و MRI دو مقوله جداگانه هستند و تفاوت زیادی دارند. از این رو در روش انجام این‌ها نیز تفاوتی بزرگ احساس می‌شود. اما همچنان سوالی که در مورد تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی در روش انجامشان پرسیده می‌شود را در پایین شرح دادیم:

سی تی اسکن چگونه انجام می‌شود؟

گرفتن سی تی اسکن باید یک فرآیند سریع و بدون درد باشد. شما روی میزی دراز می‌کشید که به آرامی از طریق یک اسکنر دونات شکل حرکت می‌کند. بسته به آنچه پزشک شما به دنبال آن است، ممکن است نیاز به تزریق IV رنگ کنتراست نیز داشته باشید. هر اسکن کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد.

MRI ام آر آی چگونه انجام می‌شود؟

MRI یک دستگاه لوله‌ای شکل است. یک اسکن MRI معمولی حدود 30 تا 50 دقیقه طول می‌کشد و شما باید در طول عمل خیلی بی حرکت دراز بکشید. دستگاه‌ها می‌توانند صدای بلندی داشته باشند و برخی از افراد ممکن است از پوشیدن گوش گیر یا استفاده از هدفون برای گوش دادن به موسیقی در حین اسکن سود ببرند. در این روش نیز بسته به آنچه پزشک شما به دنبال آن است، ممکن است از رنگ کنتراست IV استفاده کند.

این هم عمده‌ترین تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی در روش انجام است.

3- تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی در کاربرد

کاربرد اصلی هر دو این روش‌ها یعنی سی تی اسکن و ام آر آی در کمک به پزشک برای تشخیص بیماری شماست. خب این که شد شباهت! پس تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟

عجله نکنید! در ادامه با نگاهی جزئی‌تر و دقیق‌تر به مسئله کاربرد سی تی اسکن و ام آر آی CT Scan vs. MRI متوجه تفاوت این دو روش خواهید شد.

کاربرد سی تی اسکن چیست؟

از آنجایی که سی‌تی‌اسکن‌ها از اشعه ایکس استفاده می‌کنند، می‌توانند چیزهایی مشابه با اشعه ایکس اما با دقت بسیار بیشتری نشان دهند. اشعه ایکس یک نگاه صاف و دقیق به ناحیه ای است که تصویربرداری می‌شود، در حالی که سی تی اسکن تصویر کامل‌تر و عمیق‌تری ارائه می‌دهد.

کاربرد اصلی سی تی اسکن، در مشاهده و تشخیص موارد زیر استفاده می‌شود:

• ریه
• خون
• اندام‌ها
• سنگ‌ها
• استخوان‌ها
• مراحل سرطان
• بیماری‌های بطنی یا شکمی

دکتری آمریکایی می‌گوید: «سی‌تی اسکن در ظاهر برای «استخوان‌ها و سنگ‌ها» مانند سنگ‌های کلیه و کیسه صفرا خوب است. همچنین، جراحان معمولاً از CT Scan برای برنامه ریزی جراحی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک جراح ارتوپد ممکن است قبل از ترمیم یک شکستگی پیچیده، یک تصویر سه بعدی از استخوان بخواهد.

سی تی اسکن همچنین می تواند برای دیدن چیزهایی که MRI به خوبی نمی‌بیند، مانند ریه، خون و روده‌ها استفاده شود. این خودش نشان‌دهنده یک تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی است.

کاربرد ام آر آی چیست؟

و اما ام آر آی MRI واقعاً در تمایز بافت‌ها خوب است. به عنوان مثال، یک پزشک ممکن است از یک CT Scan تمام بدن برای شکار تومورها استفاده کند. سپس، برای درک بهتر توده های یافت شده در CT Scan، دستور به انجام MRI را بدهید.

پزشک شما همچنین می‌تواند از MRI برای بررسی آسیب مفاصل و آسیب عصبی استفاده کند. شما می‌توانید برخی از اعصاب را با MRI ببینید. همچنین می‌توانید ببینید که آیا آسیب یا التهاب در عصب در قسمت‌های خاصی از بدن وجود دارد یا خیر.

بنابراین برای درک بهتر تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی باید بدانید که ما مستقیماً اعصاب را در سی تی اسکن نمی‌بینیم. در سی تی اسکن، ما می‌توانیم استخوان‌های اطراف اعصاب یا بافت‌های اطراف اعصاب را ببینیم. اما برای مشاهده مستقیم اعصاب، MRI آزمایش بهتری است.

MRI در دیدن چیزهای دیگر مانند استخوان، خون، ریه و روده چندان خوب نیست. به یاد داشته باشید که ام آر آی MRI تا حدی به استفاده از آهنربا برای تأثیرگذاری بر هیدروژن آب موجود در بدن شما بستگی دارد. بنابراین، چیزهای متراکم، مانند سنگ کلیه و استخوان، به خوبی ظاهر نمی‌شوند.

4- تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی در خطرات احتمالی

و در آخرین جنبه از بین تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی به خطرات احتمالی یا ریسک هر کدام از این روش‌ها می‌رسیم. در ادامه خطرات احتمالی سی تی اسکن با خطرات احتمالی ام آر آی مقایسه شده‌اند:

خطرات احتمالی سی تی اسکن CT Scan

بزرگترین نگرانی برخی از افراد در مورد سی تی اسکن (و اشعه ایکس در این مورد)، خطرات احتمالی قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس است. اشعه ایکس از مقدار کمی پرتوهای یونیزان استفاده می‌کند، که تصور می‌شود احتمالاً برای افراد خطرآفرین است.

برخی از کارشناسان می‌گویند که پرتوهای یونیزه کننده که توسط سی تی اسکن منتشر می‌شود می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را در برخی افراد، کمی افزایش دهد. اما خطر دقیق موضوع بحث برانگیز است. سازمان غذا و داروی ایالات متحده می‌گوید که خطر سرطان ناشی از تشعشعات سی تی اسکن بر اساس دانش علمی فعلی “از عدم قطعیت آماری” است.

اما از آنجایی که ممکن است خطرات ناشی از تشعشعات سی تی اسکن وجود داشته باشد، خانم‌های باردار معمولاً کاندیدای مناسبی برای سی تی اسکن نیستند مگر در موارد ضروری.

البته زمانی که پزشک متخصص‌تان، از شما درخواست انجام سی تی اسکن می‌کند، یعنی جای هیچ نگرانی نیست. چرا که پزشک به شرایط شما و خطرات احتمالی CT Scan برای شما آگاهی کامل دارد و این دستور او، به معنی عدم وجود خطر در سی تی اسکن برای شماست.

اما باز هم مثل همیشه بحث ما در مورد خطرات سی تی اسکن نیست و قصد داریم تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی را بررسی کنیم. بنابراین در ادامه به خطرات احتمالی MRI پرداختیم تا این 2 را بتوانید با هم مقایسه کنید.

خطرات احتمالی ام آر آی MRI

در حالی که MRI ممکن است تکنیک بهتری برای دیدن ساختارهای خاص در بدن شما باشد، اما ممکن است مناسب همه اشخاص نباشد. اگر انواع خاصی از فلز در بدن خود دارید، نمی‌توانید MRI انجام دهید. این به این دلیل است که MRI اساسا یک آهنربا است، بنابراین می‌تواند با ایمپلنت‌های فلزی خاصی تداخل داشته باشد.

البته این مورد برای تمامی فلزات داخل بدن نیست. برخی از این فلزات بی خطر هستند. برای مثال فلز موجود در مواردی مانند تعویض مفصل، معمولاً برای MRI ایمن است. اما خب حتما برای کاهش احتمال خطر، قبل از انجام اسکن MRI اطمینان حاصل کنید که پزشک شما از وجود فلزات در بدن شما آگاه است.

علاوه بر این، MRI از شما می‌خواهد که برای مدتی ثابت بمانید، که برخی افراد نمی‌توانند آن را تحمل کنند. برای دیگران، ماهیت محصور دستگاه MRI می‌تواند باعث اضطراب یا کلاستروفوبیا شود که می‌تواند تصویربرداری را بسیار دشوار کند.

و اما آیا یکی از این روش‌ها بهتر است؟

باز هم برمیگردیم به سوالی که اکثرا از ما می‌پرسند. باید بگوییم که نه سی تی اسکن و نه ام آر آی همیشه بهترین گزینه نیستند. مسئله اصلی این است که پزشک شمنا کدام روش را برای تشخیص مشکلتان صلاح می‌بیند. «بسیاری از اوقات، مردم فکر می کنند که یکی از دیگری بهتر است. اما واقعاً بستگی به این دارد که سؤال پزشک شما چیست.» حتی تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی که در بالا آوردیم، گواه این امر است.

بنابراین از پرسیدن این سوال اجتناب کنید و هر کدام از روش‌ها را که پزشکتان با اطلاع کامل از وضعیت سلامتی شما، برای شما تجویز کرد، انجام دهید.

جمع‌بندی

سی تی اسکن و ام آر آی یا به قولی CT Scan vs. MRI تفاوت‌های بسیاری با هم دارند. در واقع هر کدام از آن‌ها برای هدفی خاص استفاده می‌شوند. از این رو ما در این مقاله از درمانگاه انصار به این مورد که تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی چیست؟ پرداختیم و از 4 چنبه مختلف یعنی، تعریف، نحوه انجام، کاربرد و خطرات احتمالی هر کدام را بررسی و مقایسه کردیم.

امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید.

سوالات متداول